พุดน้ำบุษย์

พุดน้ำบุศย์ เสน่ห์ดอกไม้ไทยที่ให้ทั้งกลิ่นหอมและสิริมงคล
ชื่อภาษาอังกฤษ Golden Gardenia
ชื่อวิทยาศาสตร์ Gardenia carinata Wall.
ชื่ออื่นๆ ตะบือโก, บาแยมาเดาะ, ระนอ, ระไน, รักนา, รัตนา
วงศ์ RUBIACEAE
พุดน้ำบุศย์คืออีกหนึ่งพันธุ์ไม้ในตระกูลดอกพุดที่ขึ้นชื่อเรื่องกลิ่นหอม หลังปลูกลงดินไม่เกิน 2 เดือนก็จะออกดอกเต็มต้น และถ้าได้รับแดดเพียงพอก็จะออกดอกต่อเนื่องได้ตลอดทั้งปี ความพิเศษอยู่ที่กลิ่นหอมนั้นเป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนใคร กลิ่นไม่จางแต่ก็ไม่ทำให้รู้สึกเวียนหัว สามารถนำไปทำเครื่องหอมต่างๆ ได้อย่างยอดเยี่ยม ยิ่งกว่านั้นดอกยังมีสีสันที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว โดยช่วงแรกที่ออกดอกจะมีสีขาวนวล จากนั้นจึงค่อยๆ เปลี่ยนเป็นสีโทนเหลืองบุษราคัม และต่อเนื่องเป็นสีส้มทองก่อนหลุดร่วงจากต้น เราจึงได้เห็นดอกหลากสีของพุดน้ำบุศย์ในต้นเดียว หากปลูกไว้ในรั้วบ้าน นอกจากจะได้กลิ่นหอมและความสวยงามสบายตาแล้ว ก็ยังช่วยเสริมสิริมงคลด้านศีลธรรมและช่วยปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายได้ด้วย
เสน่ห์ความหอมที่เป็นเอกลักษณ์ของพุดน้ำบุศย์
ดอกพุดน้ำบุศย์เป็นดอกไม้ที่จะเริ่มส่งกลิ่นหอมตั้งแต่แรกแย้ม กระทั่งหลุดร่วงจากต้นไปแล้วยังคงกลิ่นหอมไว้ไม่จาง ขณะที่ยังบานสะพรั่งก็ส่งกลิ่นหอมได้ไกลหลายเมตร เมื่อลดพัดผ่านจึงหอมฟุ้งไปทั่วบริเวณ โดยลักษณะกลิ่นจะมีความหอมนวลช่วยให้รู้สึกสดชื่นและผ่อนคลาย กลิ่นนี้จะหอมยิ่งขึ้นในช่วงพลบค่ำหรือช่วงที่มีอากาศเย็น แม้ว่าดอกจะมีอายุค่อนข้างสั้นแต่ก็ออกดอกได้ตลอดทั้งปี หมายความว่าเราก็จะได้สัมผัสกับกลิ่นหอมกันตลอดทั้งปีเช่นกัน คนโบราณมักใช้ดอกพุดน้ำบุศย์มาเพิ่มความหอมให้กับห้องต่างๆ ภายในบ้าน รวมถึงนำไปใช้ในการทำเครื่องหอมและอบร่ำผ้าด้วย และในปัจจุบันกลิ่นหอมที่ไม่เหมือนใครนี้ก็ถูกนำไปปรุงเป็นน้ำหอมดอกไม้ไทยที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายอีกด้วย
 
ตำแหน่งที่เหมาะสมแก่การปลูกภายในบริเวณบ้าน
ด้วยลักษณะเด่นของพุดน้ำบุศย์ที่เป็นไม้ดอกหอม ซึ่งออกดอกได้ต่อเนื่องตลอดทั้งปี จึงสามารถปลูกได้ทุกบริเวณรอบตัวบ้าน หรือไม่ก็ใช้วิธีสังเกตทิศทางลมที่จะพัดเข้าบ้านเป็นประจำ แล้วให้ปลูกไว้ในทิศเหนือลมนั้นก็ได้ สิ่งที่ต้องระวังมีเพียงแค่เรื่องของปริมาณแสงแดดที่ต้นไม้จะได้รับและระยะห่างจากตัวบ้าน พุดน้ำบุศย์เป็นไม้รากตื้นและแผ่ออกข้าง อีกทั้งพุ่มก็หนาและขยายออกด้านข้างเช่นกัน การปลูกชิดตัวบ้านมากไปจะทำให้เป็นปัญหาในระยะยาวได้
วิธีการปลูก
อันที่จริงพุดน้ำบุศย์สามารถขยายพันธุ์ได้หลายวิธี ทั้งการเพาะเมล็ด ปักชำ และตอนกิ่ง แต่วิธีที่ได้รับความนิยมมากจะเป็นการตอนกิ่ง เพราะทำให้ได้ต้นกล้าที่ตรงกับแม่พันธุ์และมีความสมบูรณ์แข็งแรงดี แต่จะต้องให้ความสำคัญกับการเลือกกิ่งตอนพอสมควร อย่าใช้กิ่งแก่จัดเกินไป แต่ก็ต้องมีขนาดใหญ่ในระดับหนึ่ง เนื่องจากกิ่งพุดน้ำบุศย์นั้นหักค่อนข้างง่าย เมื่อได้กิ่งที่ต้องการแล้วก็ทำการตอนเช่นเดียวกับการตอนพันธุ์ไม้ชนิดอื่น รอเวลาจนกระทั่งมีรากงอกออกมาจึงตัดแยกมาปลูกลงดิน ส่วนดินที่ใช้ควรเน้นที่ความร่วนซุยเป็นหลัก แนะนำให้เป็นดินร่วนผสมกับใบก้ามปูหมักและขุยมะพร้าวในสัดส่วนที่เท่าๆ กัน แล้วเพิ่มปุ๋ยคอกลงไปเล็กน้อย หลังปลูกให้รดน้ำสม่ำเสมอทั้งเช้าและเย็น เมื่อครบ 15 วันให้เพิ่มปุ๋ยคอกอีกครั้ง
วิธีการดูแลรักษา
แสง ต้องการแสงมาก ควรปลูกไว้กลางแจ้งในบริเวณที่ได้รับแดดจัดตลอดทั้งวัน
น้ำ ต้องการน้ำค่อนข้างมาก ควรรดน้ำเป็นประจำทุกวัน วันละ 1-2 ครั้ง
ดิน เติบโตได้ดีในดินที่มีลักษณะร่วนซุย ระบายน้ำและระบายอากาศได้ดี
ปุ๋ย ใช้ปุ๋ยคอกบำรุงแร่ธาตุในดินทุกช่วง 15 วันด้วยวิธีฝังกลบรอบโคนต้น
คุณประโยชน์ที่ได้จากพุดน้ำบุศย์
พุดน้ำบุศย์เป็นไม้พุ่มที่มีดอกส่งกลิ่นหอมแรง นิยมปลูกไว้เพื่อประดับภายในเขตรั้วหรือเพาะลงกระถางตั้งตามมุมต่างๆ นอกตัวบ้าน ส่วนของดอกสามารถใช้ถวายพระหรือนำมาวางเพื่อเพิ่มกลิ่นหอมภายในบ้านได้ นอกจากนี้ยังมีการนำดอกไปเป็นส่วนผสมสำคัญในผลิตภัณฑ์ที่ต้องการความหอมด้วย เช่น น้ำหอมกลิ่นดอกพุดน้ำบุศย์ เจลอาบน้ำ แชมพู ถุงหอม เป็นต้น