สารภีหลวง หรือ สารภีดอกใหญ่

สารภีหลวง หรือ สารภีดอกใหญ่

เมื่อกล่าวถึงพันธุ์ไม้ไทยโบราณที่อยู่คู่วิถีชีวิตไทยมาอย่างยาวนานแล้ว

สารภี จัดเป็น 1 ในพันธุ์ไม้ที่จะไม่เอ่ยถึงไม่ได้เลย เพราะจากที่เคยได้ยินมาและจากข้อมูลอ้างถึงในหลายๆ ตำรา จะกล่าว สารภีจัดเป็นไม้มงคลชนิดหนึ่งที่ควรมีไว้ในบริเวณบ้าน

มีหลายชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามภาษาท้องถิ่น เช่น สารภี สารปี ทรพี สร้อยภี แต่อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าจะชื่อใด

คนไทยโบราณก็เชื่อว่าสารภีสามารถป้องกันเสนียดจัญไรไม่ให้เข้ามาในบ้าน ทั้งยังสามารถส่งผลให้คนในบ้านมีอายุยืนยาวเหมือนเช่นต้นสารภี

และเพื่อความเป็นสิริมงคล ผู้ปลูกควรปลูกในวันเสาร์อันเป็นวันที่ปลูกต้นไม้เอาคุณ

นอกจากนี้ถ้าจะให้เป็นสิริมงคลแก่ตนเอง ผู้ปลูกควรเป็นสุภาพสตรี เนื่องจากสารภีเป็นชื่อที่เหมาะสำหรับสตรี หากลูกค้าถามว่าอยากได้ไม้ประธานปลูกในบ้าน สารภีจัดเป็น 1 ในพันธุ์ไม้ที่ไม่ควรพลาดจริงๆ ครับ

ชื่อวิทยาศาสตร์ Mammea harmandii (Pierre) Kosterm. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Calysaccion harmandii (Pierre) Pierre, Ochrocarpos harmandii Pierre) จัดอยู่ในวงศ์มังคุด (CLUSIACEAE หรือ GUTTIFERAE)

สมุนไพรสารภีดอกใหญ่ มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า สารภีดง (เพชรบูรณ์), สารภี (บุรีรัมย์), ประดงช้าง (สุโขทัย) เป็นต้น

ลักษณะของสารภีดอกใหญ่

ต้นสารภีดอกใหญ่ จัดเป็นไม้ยืนต้นไม่ผลัดใบขนาดเล็กถึงขนาดกลาง มีความสูงของต้นประมาณ 5-8 เมตร เปลือกลำต้นเป็นสีน้ำตาล

เปลือกแตกเป็นสะเก็ดตลอดลำต้น ตามกิ่งอ่อนเป็นสันสี่เหลี่ยม ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและการตอนกิ่ง ชอบดินร่วนซุย

เจริญเติบโตได้ดีในที่ค่อนข้างชื้น และชอบแสงแดดจัด มีเขตการกระจายพันธุ์ในป่าดิบเขา ป่าดิบแล้งและทุ่งหญ้า ทางภาคตะวันออกและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ตั้งแต่ระดับความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางจนถึง 1,500 เมตร ในต่างประเทศจะพบต้นสารภีดอกใหญ่ได้ที่ประเทศลาว กัมพูชา และเวียดนาม

ใบสารภีดอกใหญ่ ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ลักษณะของใบเป็นรูปขอบขนาน รูปไข่กลีบแกมรูปขอบขนาน รูปใบหอกกลับ หรือรูปใบหอกกลับแคบ

ปลายใบเรียวแหลมหรือมน โคนใบกึ่งรูปหัวใจหรือสอบเรียว ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 6-10 เซนติเมตร และยาวประมาณ 15-24 เซนติเมตร

เนื้อใบหนาและเหนียวเป็นมัน ใบแก่เป็นสีเขียวเข้ม เส้นใบมองเห็นไม่เด่นชัด มีก้านใบยาวได้ถึง 2.5 เซนติเมตร

ดอกสารภีดอกใหญ่ ออกดอกเป็นช่อสั้น ๆ โดยจะออกเป็นกระจุกตามลำต้น ตามกิ่งก้าน และตามง่ามใบ กลีบดอกเป็นสีขาวถึงสีเหลืองนวล ดอกมีกลิ่นหอมแรง

และมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5-2 เซนติเมตร โดยจะออกดอกในช่วงประมาณเดือนมกราคมถึงเดือนมีนาคม

ผลสารภีดอกใหญ่ ผลเป็นผลสด ลักษณะของผลเป็นรูปกระสวยหรือรูปกลมรี มีขนาดกว้างประมาณ 2.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 4-5 เซนติเมตร

ภายในผลมีเมล็ด 1 เมล็ด โดยจะออกผลในช่วงประมาณเดือนเมษายนถึงเดือนมิถุนายน

ประโยชน์ของสารภีดอกใหญ่

ผลสุกมีรสหวาน ใช้รับประทานเป็นผลไม้ได้

เนื้อไม้สารภีดอกใหญ่เป็นสีแดงมีความแข็งแรง สามารถนำมาใช้ทำด้ามเครื่องมือเครื่องใช้ต่าง ๆ

ใช้ปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไป ดอกมีกลิ่นหอม